تایمر
آشنایی با انواع تایمر
تایمر نوعی ساعت بسیار دقیق است که دارای چند پلاتین باز و بسته است که میتوان به این خروجیها در زمانهای مختلف فرمان قطع و وصل داد. تایمر می‌تواند به دو صورت مکانیکی (مانند تایمر فنری، پنوماتیک و ...) ، الکترونیکی و یا دیجیتال می‌باشد. مهمترین نکته این است که زمان سنج فقط قابلیت انتخاب دقیقه، ثانیه و صدم ثانیه وجود دارد لذا برای زمانهای بالاتر بر اساس ساعت می‌توانید آن را به دقیقه تبدیل نمایید.
تایمرها دارای ساختار متفاوتی هستند بهمین علت روش سنجش زمان در آنها بصورت متفاوت انجام می‌گیرد در مدلهای قدیمی بصورت مکانیکی که استهلاک زیادی داشتند از این نوع تایمر میتوان به تایمرهای زیر اشاره نمود:
- فنری
- موتوردار
- پنوماتیک
بدین ترتیب تایمر مجموعه کلیدی متشکل از یک سری کنتاکت‌های باز و بسته است.عملکرد آن بدین صورت است که با وصل شدن به منبع تغذیه بر اساس تنظیمی که بروی آن صورت گرفته، بعد از زمان تعیین شده عمل می‌نماید. وضعیت کنتاکت درون آن تغییر می‌کند بدین صورت که کنتاکت‌های بسته آن باز و بالعکس کنتاکت‌های باز آن بسته می‌گردد.
تایمر از نظر عملکرد به 6 گروه تقسیم می‌شود:
- تایمر تاخیر زمان وصل
- تایمر تاخیر زمان قطع
- تایمر دو زمانه (چشمک زن)
- تایمر شمارش معکوس
- تایمر روزانه
- تایمر هفتگی
تایمر تاخیر زمان وصل
با حرکت دادن پایه شروع تایمر ( دکمه START ) یا وصل شدن تغذیه، تایمر آغاز به شمارش می‌نماید پس از تمام شدن شمارش (به مقدار معین و تنظیم شده) تایمر خروجی روشن می‌گردد. کاربرد این محصول در هواکش (موتورهای دمنده) راه اندازی چند موتور یا کمپرسور ، اخطار در مورد باز بودن در و ...
تایمر تاخیر زمان قطع
با حرکت کردن پایه آغاز تایمر و یا با وصل شدن به تغذیه تایمر، شروع به شمارش می‌نماید پس از تمام شدن شمارش خارجی تایمر قطع می‌گردد. این نوع تایمر در دو نوع دو سیمه و سه سیمه تاخیر این محصول در راه پله یا در سیستم تهویه مطبوع بسیار کارآمد می‌باشد.
تایمر دو زمانه (چشمک زن)
در این تایمر ما می‌توانیم سیستم مورد نظر را به طور مداوم خاموش و روشن نماییم. بدین صورت که تایمر دو زمانه با تنظیم دو زمان روشن بودن سیستم متصل و خاموش بودن آن عمل می‌نماید. با این وسیله به دلیل اینکه به تعداد دفعات دلخواه می‌توانیم دستگاه را روشن و خاموش کنیم محدوده کاربرد آن بسیار وسیع می‌باشد لذا کارایی بالایی دارد.
تایمر شمارش معکوس
این نوع تایمر در واقع همان تایمر تاخیر در زمان قطع، گاها تاخیر در زمان وصل بوده است. که بیشتر در مصارف خانگی کاربرد دارد بعنوان مثال سیستم روشن بودن هود در مدت زمان دلخواه
تایمر روزانه
در این گونه مانند ساعت‌های معمولی زمان را بروی دستگاه نمایش می‌دهد که ما می‌توانیم آن را تنظیم کنیم. بنابراین بازه زمانی که نیاز داریم دستگاه روشن باشد را مشخص می‌نماییم. بدین ترتیب هر بازه زمانی که شما مشخص کرده‌اید دستگاه همانقدر روشن می‌ماند و در تایم خارج از آن بازه زمانی دستگاه خاموش می‌گردد. این محصول دارای کاربرد فراوانی می‌باشد. که ما به تعداد محدودی اشاره می‌نماییم.
- روشن کردن نمای ساختمان در شب هنگام، خاموش بودن آن در طول روز
- روشن و خاموش کردن آکواریوم گیاهی در 24 ساعت شبانه روز
- روشن کردن تابلوی ورودی مغازه‌ها در شب بصورت اتوماتیک
تایمر هفتگی
این نوع همانند تایمر روزانه شما می‌توانید در بازه‌های زمانی روشن، خاموش شدن سیستم را معین نمایید با این تفاوت که شما در روزهای مشخصی از هفته این کار را انجام می‌دهید. در تایمر روزانه برنامه ای که شما معین کرده‌اید هر روز تکرار می‌شود ولی در تایمر هفتگی می‌توانید برای هر روز از هفته برنامه خاموش و روشن شدن خاصی را تنظیم نمایید.
ساختار انواع تایمر
تایمر پنوماتیک
در تایمر پنوماتیک زمان سنجی بر اساس پر و خالی شدن هوا در یک بالشتک که معمولا جنس آن لاستیکی است انجام می‌گیرد این تایمر تغذیه ندارد و بطور مستقیم بروی کنتاکتور نصب می‌گردد.
تایمر پنوماتیک از اجزای زیر تشکیل شده است:
- بخش تنظیم کننده
- دکمه تست
- پلاتین فرمان متعدد
در مدارهای ستاره مثلث اغلب از تایمرهای پنوماتیک استفاده می‌شود.
تایمر موتوردار
الکتروموتور تعبیه شده در این تایمر وظیفه سنجش زمان را بر عهده دارد. بازه زمان سنجی در بعضی از این تایمرها ثابت و در برخی دیگر قابل تنظیم است. این تایمر دارای چندین نتیجه در زمانهای گوناگون است. اگر تفذیه این تایمر را به یک الکتروموتور کوچک گیربکس دار متصل کنید آغاز به کار می‌کند و یک محور را می‌چرخاند. میکروسوئیچ‌های متعدد روی این محور با پوزیشن‌های گوناگون وجود دارد. نام دیگر تایمرهای موتوردار Cam Timer می‌باشد که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تایمر الکترونیک
این تایمر به تغذیه نیاز دارد که هم در آنالوگ و هم در دیجیتال ساخته می‌شود
- مزایای تایمر الکترونیک
- مصرف بسیار اندک
- دقت و حساسیت بالا
- انعطاف پذیری زیاد
تایمرهای تک منظوره اغلب صفحه نمایشگر ندارند و تنظیمات آن بوسیله پتانسیومتر یا دیپ سوئیچ انجام می‌گیرد. در بازار از این تایمر بعنوان الکترونیک و آنالوگ مورد بهره برداری قرار می‌دهند لذا مدلهای پیشرفته‌تر دارای صفحه نمایشگر می‌باشند و تنظیمات آن بصورت اعداد انجام می‌گیرد. این نوع تایمر بعنوان دیجیتال شناخته شده هستند.
تایمرها از نظر نوع زمان سنجی به مدلهای مختلف تقسیم می‌شوند:
نوع زمان سنجی هر تایمر که اصطلاحا به آن فانکشن گفته می‌شود و تایمر به دو صورت تک منظوره یا مولتی فانکش می‌باشد. تایمرهای تک منظوره به یک شکل کار می‌کنند و با یک فانکشن مانند تاخیر در قطع یا تاخیر در وصل دارند.
این تایمرها در مدلهای پنوماتیک، آنالوگ و دیجیتال موجود می‌باشد.
تایمر چپ گرد و راست گرد
بعضی از کمپانی‌های سازنده تایمر، تایمر منحصر به فرد مانند چپ گرد و راست گرد را طراحی و تولید می‌کنند.
این تایمر از دو مدل ON Delay، OFF Delay تشکیل شده است. این تایمر مجهز به پلاتین‌های جدا از یکدیگر بوده است که در راه‌اندازی کنتاکتور راست گرد و چپ گرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تایمر چپ گرد و راست گرد المان های تنظیمی از مدلهای معمولی بیشتر می‌باشد و براحتی میتوان در آنها چند زمان مختلف را تنظیم کرد یا بعبارتی در این مدل میتوان زمان راست گرد زمان توقف و زمان چپ گرد بصورت جدا و مستقل از یکدیگر تنظیم شود.
تایمر ستاره مثلث
در مدارهای ستاره مثلث به منظور افزایش ایمنی از یک نوع تایمر منحصر به فرد استفاده می‌کنند که این تایمر دارای دو پلاتین فرمان جداگانه برای کنتاکتور مثلث و ستاره می‌باشد. بین خروجی در تایمر ستاره مثلث یک توقف وجود دارد این استپ زمانی جهت اطمینان از خاموش شدن کنتاکتور ستاره و سوئیچ کنتاکتور مثلث است. در جابجایی مدار ستاره مثلث این وقفه زمانی در برخی از تایمرها ثابت و در بعضی دیگر قابل تنظیم است.
نکته قابل توجه این است که با توجه به مدل تایمر ستاره مثلث ممکن است زمان سنجی آن به شکل‌های گوناگونی نمایش داده شود.
تایمر Impulse (استارت مجدد): تایمر استارت مجدد فقط برای بوجود آمدن یک پالس مورد استفاده قرار می‌گیرد پلاتین خروجی آن در لحظه شروع بکار در سه مدل استارت با وصل استارت با قطع و یا انتخابی تولید می‌شود.
تایمرهای Impulse دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- قابلیت تنظیم زمان تاخیر
- قابلیت تنظیم زمان پالس
- انتخاب روش کاری
اغلب برای راه اندازی مدارها پس از قطع ووصل از منبع تغذیه استفاده می‌شود. تایمر استارت مجدد دارای دو مدل دوسیمه، سه سیمه می‌باشد. تایمر وصل دوسیمه با وصل شدن منبع تغذیه خروجی آن ها سریع فعال شده، سنجش زمان آن آغاز می‌گردد. پس از پایان سنجش زمان پلاتین به حالت اولیه خود برمی‌گردد، هیچ گونه تغییری نخواهد کرد تا زمانیکه به منـبع تغذیه وصل باشد. در سه سیمه منبع تغــذیه به صورت مدوام یا همیشــگی متصل بوده، با قطع پلاتین کنترل یک پالس که زمان آن مشــخص است صادر می‌گردد.
تایمر پالس یا Pulse Former: دراین تایمر اگر منبع تغذیه متصل باشد میتوان با یک قطع و وصل در پلاتین کنترل فانکشن را شروع کرد. تفاوت این تایمر با تایمر استارت مجدد تدوام در پلاتین کنترل بوده است.
تایمر پالس قابل کنترل یا Pulse Generator : این تایمر برای دو پالس با زمان متفاوت با خروجی‌های استارت با وصل و استارت با قطع طراحی و تولید شده است. تایمر پالس قابل کنترل مجهز به سه ترمینال تغذیه و یک ترمینال کنترل می‌باشد. نوع خروجــی این محصول توسط مدار فرمان تغییر می‌کند لذا میتوان از آن بعنوان جایگزین دو تایمر با حالت‌های کاری متفاوت استفاده کرد.
تایمر تکرار کننده یا Flasher : برای روشن و خاموش کردن مداوم و همیشــــگی یک وسیله یا قسمتی از یک مدار از تایمر تکرار کننده استفاده می‌شود. این تایمر به صورت دو سیمه عرضه می‌شود. پلاتین خروجی در لحظه وصل منبــع تغذیه در سه مدل استارت با وصل، استارت با قطع و یا انتخابی ساخته می‌شود. تایمرهای فلاشــر ویژگی‌های زیر را دارا می‌باشند:
- قابلیت تنظیم زمان وصل
- قابلیت تنظیم زمان قطع
که این ویژگی‌ها در انواع گوناگون تایمرهای فلاشر وجود دارد.
تایمر مولتی رنج
پیشرفته ترین نوع تایمر بعنوان مولتی رنج یا مولتی فانکشن در بازار شناخته شده است. که این تایمر دارای قسمت‌های تنظیم مختلفی می‌باشد همچنین میتوان بازه زمان سنجی آن را نیز تغییر داد و یا میتوان فانکشن آن را انتخاب نمود. تایمرهای مولتی فانکشن در مدلهای دیجیتال و آنالوگ طراحی شده است که از تایمرهای معمولی گران‌تر است. کاربرد این تایمر زمانی است که نیاز به تغییرات زیادی بوده بعنوان مثال: تایمر مولتی رنج می‌تواند فانکشن را از زیر یک ثانیه تا ساعت‌های طولانی تنظیم کند.
هیچ محصولی در این دسته‌بندی وجود ندارد.