مولتی متر
راهنمای مفید برای آشنایی با مولتی متر
انواع مولتی متر
مولتیمتر با توجه به نوع ساخت و کاربرد آن به 4 گروه تقسیم می‌شوند:
- مولتی متر عقربه ای
- مولتی متر دیجیتال
- مولتی متر رومیزی
- مولتی متر انبری
مولتی متر عقربه‌ای (آنالوگ): این دستگاه شبیه ساعت از تعدادی خطوط درجه بندی شده است. عقربه روی خطهای مندرج حرکت کرده و مقدار اندازه گیری را نمایش می‌دهد. این مولتی متر متشکل از یک سلکتور، تعداد معینی از ترمینال و یک پتانسیومتر که تتظیم کننده صفر با دو سیم رابط است.
مولتی متر دیجیتال: این محصول بطور دیجیتال ، واحد مناسبی از مقدار اندازه گیری شده کمیتهای مورد نظر را بصورت ارقامی و عددی بر روی یک صفحه نمایش نشان می‌دهد.
از مهمترین ویژگی مولتی متر دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دقت و حساسیت بالا در اندازه گیری و نمایش اطلاعات
- کاهش خطا
- سریع‌تر شدن سرعت اندازه گیری
- بالا رفتن کارایی دستگاه
- اندازه گیری و نمایش مقدارهای متفاوت در یک سیستم
- قابلیت ذخیره مقدارهای مختلف اندازه گیری در حافظه سیستم
- اتصال به کامپیوتر
مولتی متر رومیزی: این دستگاه یکی از نوع‌های مولتی متر دیجیتالی است که با دقت بالایی که دارد ، معمولا در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مولتی متر انبری: از دیگر از مولتی متر دیجیتالی می‌توان به نوع انبری آن اشاره نمود. در سر آن چنگکی قرار گرفته است که می‌توان جریان عبوری از یک پارامتر را بدون نیاز به سری کردن مولتی متر با پارامترهای مورد نظر در مدار در نظر گرفت.
ساختار مولتی متر
تمام دستگاه‌های مولتی متر متشکل از اجزای زیر می‌باشند:
نمایشگر یا همان صفحه نمایش که میزان دیتای اندازه گیری شده نمایش داده می‌شود.
دستگیره انتخاب یا سلکتور اگر کلید سلکتور را بچرخانید می‌توانید المان دلخواه مانند ولتاژ جریان و مقاومت را انتخاب نمایید.
معمولا تمام مولتی متر ها از دو پراب (ترمینال) تشکیل شده که یکی قرمز و دیگری مشکی می‌باشد و نکته قابل توجه این است که بین ترمینال مشکی و قرمز هیچ گونه تفاوتی وجود ندارد. فقط به دلیل متفاوت بودن از دو رنگ استفاده می‌گردد. دکمه‌ها و نشانه‌ها در تمام مولتی مترهای یکسان هستند و فقط در مدل ظاهری و محل قرارگیری با هم متمایز هستند.
مراحل تست اتصال در مولتی متر :
یکی از کاربردی ترین تست‌ها در تعمیرات قطعات الکترونیکی تست اتصال می‌باشد. زمانیکه دو وسیله از لحاظ الکتریکی بهم متصل می‌شوند اگر اتصال ممتد و پیوسته باشد جریان الکتریکی بطور آزادانه از یک سو به سوی دیگر در حرکت است. ولی اگر اتصال برقرار نشده باشد در مدار قطعی وجود دارد. قبل از اینکه شروع به تست کنید مطمئن شوید در دستگاه جریان برقرار نباشد و جریان عبور نکند بنابراین دستگاه را خاموش و باتری آن را جدا کنید.
مرحله اول ترمینال سیاه را به پورت COM مولتی متر وصل کنید و ترمینال قرمز را به ترمینال VΩMA وصل کنید.
در مرحله دوم دستگاه مولتی متر را روشن نمایید و سلکتور را روی حالت اتصال قرار دهید. نکته مهم این است که مولتی مترها حالت پیوستگی ندارند.
مرحله سوم در این مرحله، اتصال در مولتی متر با ارسال مقدار جریان کوچک از یک ترمینال به ترمینال دیگر بررسی می‌گردد. اکر پروب‌ها به یکدیگر وصل باشد و صفحه نمایش صفر را نمایش دهند مولتی متر بوق می‌زند که این نشان دهنده متصل بودن در مدار است ولی اگر جریان مشخص شود یعنی اتصال وجود ندارد.بدین ترتیب صفحع نمایش 1 یا OL (به معنای حلقه باز OPEN LOOP ) را نمایش می‌دهد.
مرحله چهارم برای کامل شدن تست اتصال جریان به انتهای مدار که در حال تست قرار دارد یک پروب وصل کنید اگر جریان در مدار وجود داشته باشد صفحه نمایش مقدار 0 را نمایش می‌دهد و مولتی متر هشدار می‌دهد. اگر صفحه نمایش 1 یا OL باشد یعنی هیچ اتصالی وجود ندارد و یک قسمت مدار قطع می‌باشد.
مرحله پنجم اگر مولتی متر حالت اتصال را نداشته باشد باز هم می‌توانید تست را انجام دهید. سلکتور را در حالت مقاومت به پایین ترین حد خود بچرخانید مقاومت با اهم اندازه گیری می‌شود و دارای این علامت Ω می‌باشد.
مرحله ششم در این مرحله اگر جریانی باشد و این جریان کوچک باشد از طریق یک پروب ارسال و توسط یک پروب دیگر دریافت می‌شود سپس اندازه گیری می‌گردد. اگر پروب‌ها به یکدیگر وصل باشد یعنی اتصال در مدار برقرار است و اگر جریانی بسیار کم راه دیگری است که اتصال برقرار است و اگر جریانی تشخیص داده نشود یعنی هیچ اتصالی وجود ندارد. صفحه نمایش عدد 1 یا OL را نمایش می‌دهد.
مرحله نهایی برای کامل شدن تست اتصال یک ترمینال را به انتهای مدار مورد نظر متصل کنید، اگر جریان الکتریکی در مدار برقرار باشد مقدار صفر در صفر در صفحه نمایش مشخص می‌شود و اگر صفحه نمایش OL را نشان دهد به این معناست که جریانی در مدار برقرار نیست و مسیری که جریان الکتریکی را از یک ترمینال به ترمینال دیگر عبور می‌دهد قطع است.
هنگام استفاده از مولتی متر باید به چه نکاتی دقت کنیم؟
چه نکاتی در استفاده از مولتی متر ضروری است؟
- برای اندازه گیری شدت جریان، دستگاه با مدار مورد نظر باید سری شود برای اندازه گیری اختلاف پتانسیل بین دو نقطه مدار از بطور موازی قرار می‌گیرد.
- در هنگام اندازه گیری برای اینکه به دستگاه آسیبی واردنشود باید ابتدا جریان را قطع کنیم.
- به علت حساسیت بالا از دستکاری کردن پیچ تنظیم صفر دستگاه خودداری کنید.
- سعی کنید کلید سلکتور را در جهت حرکت عقربه های ساعت بچرخانید.
- اگر جریان و یا ولتاژ منفی باشد بدین معناست که پراب ها بصورت برعکس در مدار قرار دارند.
- برای بدست آوردن جریان AC سلکتور مولتی متر را بر روی آیکون آمپر ~ قرار دهید.
- هرگاه مقدار کمیت بیش از ضریت سلکتور باشد صدای بوق هشدار به نشان اضافه بودن بار برقرار خواهد شد. حرف 0L که عبارت از OVER LOAD به معنای اضافه بار جریان است که بر روی صفحه ظاهر می‌گردد.
در حدود 100 سال پیش اولین مولتی متر بصورت آنالوگ طراحی و ساخته شدکه دارای محدودیت‌هایی بود. با پیشرفت علم و تکنولوژی این تجهیزات بصورت دیجیتالی وارد بازار شده است. که به سرعت جایگزین مولتی متر آنالوگ شد. مولتی متر وسیله کاربردی برای مهندسین و تعمیرکاران برق و الکترونیک است که جهت اندازه گیری المان‌هایی نظیر مقاومت، ولتاژ و جریان برق، ظرفیت خازنی که در مدارهای گوناگون و قطعات الکترونیکی بکار می‌رود. مولتی متر یکی از ابزارهای اساسی برای هر مهندس برق است که باید نحوه کار با این دستگاه را بلد باشند.
یکی دیگر از نام‌های مولتی متر ، آوومتر (AVOMETER ) نیز می‌باشد. AVO از ترکیب کلمات VOLT ، AMPER و OHM تشکیل شده است. در واقع با یک مولتی متر می‌توان براحتی این سه کمیت را اندازه گیری نمایید.
